Opvang ontheemden uit Oekraïne
Vanwege de oorlog in Oekraïne vangt Amstelveen sinds begin maart 2022 ontheemden uit Oekraïne op. Medio 2024 bood Amstelveen aan circa 620 ontheemden uit Oekraïne onderdak: 345 in de hotels Adagio en Ibis en 75 in de units Sonjashnik, die speciaal voor de ontheemden uit Oekraïne in Kronenburg zijn neergezet. Daarnaast verbleven nog 200 ontheemden uit Oekraïne in de particuliere opvang.
Naast bed, bad en brood is de gemeente verantwoordelijk voor de organisatie van voorzieningen: maatschappelijke begeleiding, onderwijs en zorg. Sinds 1 april 2022 is staatsnoodrecht ingesteld waarmee de burgemeester de bijzondere bevoegdheid en verantwoordelijkheid heeft gekregen te voorzien in de noodzakelijke voorzieningen voor deze ontheemden. Op 1 juli 2024 is de Tijdelijke wet opvang ontheemden Oekraïne in werking getreden. In die wet hebben in plaats van de burgemeester de colleges van B&W de verantwoordelijkheid voor de opvang van de ontheemden uit Oekraïne gekregen.
Het Rijk heeft aangegeven gemeenten een redelijke vergoeding voor de opvang van de ontheemden uit Oekraïne te verstrekken. De vergoeding van het Rijk komt uit verschillende financieringsbronnen. Een groot aandeel daarin heeft de Specifieke Uitkering voor Gemeentelijke Opvang van € 61 per opgevangen ontheemde per nacht (exclusief de leefgeldcomponent van € 9 per persoon per nacht). Uit de verlaagde rijksbijdrage in 2024 zijn de kosten van het verblijf in hotels, beveiliging, maatschappelijke begeleiding, ondersteuning huisartsenzorg en ambtelijke inzet voor de opvang van de ontheemden uit Oekraïne voor 2023 bekostigd. In de loop van 2024 bleken een aantal nieuwe kostenposten te ontstaan, die aan het begin van het jaar 2024 nog niet waren te voorzien. Voor deze kosten verwachten wij een aanvulling op het lokaal werkbudget Oekraïne nodig te hebben. Voor dekking van opvangkosten voor andere vluchtelingen biedt de verlaagde rijksvergoeding geen ruimte meer. Dat betekent dat in 2024 geen invulling meer kan worden gegeven aan de wens van de raad om de rijksbijdrage breder in te zetten vanuit het lokaal werkbudget Oekraïne.
Asielopvang en huisvesting statushouders
Amstelveen streeft ernaar invulling te geven aan de halfjaarlijkse taakstelling om statushouders die gekoppeld zijn aan onze gemeente te huisvesten. Sinds de tweede helft 2022 loopt de halfjaarlijkse taakstelling geleidelijk op. Begin juni 2024 was het aantal statushouders dat Amstelveen in het eerste half jaar nog een woning moest bieden op ruim 40. Gezien de krapte op de woningmarkt en de vele doelgroepen die een beroep doen op dezelfde sociale woningvoorraad is de huisvesting van alle statushouders die aan Amstelveen zijn gekoppeld een enorme uitdaging. De provincies houden toezicht op de realisatie van de huisvestingstaakstelling door gemeenten. Door de toename van het aantal statushouders neemt ook het beroep op inburgeringstrajecten toe.
Wanneer de huisvesting van statushouders achterblijft duurt hun verblijf in asielzoekerscentra langer. Dat is een belangrijke reden voor de groeiende behoefte aan opvangplekken in asielzoekerscentra. In 2023 zijn de voorbereidingen gestart voor de realisatie van twee opvanglocaties voor asielzoekers in Amstelveen: één locatie voor 60 alleenstaande minderjarige vreemdelingen (AMV) en één locatie voor circa 300 volwassen asielzoekers. Voor de opvang van AMV is een locatie in Legmeer gevonden. Het COA heeft die opvanglocatie medio januari 2024 in gebruik genomen. Voor de kosten die de gemeente maakt verstrekt het COA een jaarlijkse vergoeding van circa € 33.000 en een eenmalige vergoeding van € 12.000 voor voorbereidingskosten. Een locatie voor opvang van circa 300 asielzoekers is gevonden in Kronenburg. De voorbereidingen voor realisatie van die locatie zijn in gang. De oplevering verwachten wij uiterlijk in het tweede kwartaal 2025. Uitgaande van de taakstelling die Amstelveen heeft op basis van de Spreidingswet dienen wij nog een derde locatie te vinden voor de opvang van circa 200 asielzoekers. Wij zijn op zoek naar die derde locatie. Vanwege de gewenste spreiding van asielopvang over de stad gaat onze voorkeur uit nar een locatie in het zuiden van Amstelveen. Voor de voorbereidingskosten van de gemeente voor de realisatie van asielopvang in 2024 gedekt is budget beschikbaar gesteld bij de Perspectiefnota.
Risicomanagement
Met risicomanagement speelt gemeente Amstelveen in op de risico’s die zich mogelijk kunnen voordoen. Goed risicomanagement biedt overigens geen garantie op het uitsluiten van risico’s. De coronapandemie en de opvang van ontheemden uit Oekraïne zijn voorbeelden van risico’s die nimmer zijn benoemd in deze paragraaf. Maar ook een zedenzaak, grote overstroming door een dijkdoorbraak of een vliegtuigongeluk zijn onderwerpen die we niet specifiek benoemen maar wel een grote impact kunnen hebben op inwoners, bedrijven, instellingen en gemeente. Daarnaast kan dit grote financiële consequenties hebben.