Inleiding
De Programmabegroting 2025 bevat de vertaling van de bestuurlijke kaders zoals vastgesteld door de gemeenteraad op 17 juli 2024 aan de hand van de Perspectiefnota 2025, inclusief bijbehorende aanvullende notitie over de uitkomsten van de meicirculaire. We zijn halverwege deze bestuursperiode en geven met veel inzet invulling aan het coalitieakkoord. Veel is al gerealiseerd of in de maak. De komende twee jaar ligt de focus dan ook op verdere uitvoering en afronding.
De financiële positie van Amstelveen is al jaren gezond en weten we de lokale lasten op een laag niveau te houden. Om deze positie vast te houden is via de Perspectiefnota 2025 een besparing in de meerjarenbegroting opgenomen. Veel zal afhangen van onzekerheden rondom Rijksbezuinigingen, verlaten van de trap-op-trap-af systematiek, en de verdere invoering van het nieuwe verdeel model voor de algemene uitkering (gemeentefonds). Ook de fasering van grote projecten als Nieuw Legmeer en de onderwijshuisvesting bepalen in hoge mate of en in welk tempo er besparingen gerealiseerd moeten worden. Wel heeft het Rijk in haar Voorjaarsnota stappen gezet zoals het laten vervallen van de opschalingskorting vanaf 2026. De uitwerking van het regeerakkoord op hoofdlijnen en een regeerprogramma is nog niet bekend maar komt terug bij de notitie septembercirculaire 2024 die apart aan uw raad zal worden toegezonden.
In de kostenontwikkeling zijn er vooral zorgen over de kosten Jeugdhulp en WMO. Het tot nu toe steeds incidenteel afgedekte tekort Jeugdhulp is in deze begroting structureel ingepast maar we zien wel dat de kosten blijven oplopen. De verdere (financiële) uitwerking van de Hervormingsagenda zal bepalend zijn voor de kostenontwikkeling naar de toekomst toe. Ook de kosten voor de WMO zijn structureel in onze begroting ingepast maar ook hier zien wij een zorgwekkende kostenontwikkeling. Zorgaanbieders geven aan moeite te hebben uit te komen met de tarieven terwijl gemeente onvoldoende vanuit het Rijk worden gecompenseerd voor de kostenstijgingen. Invoering van de inkomensafhankelijke bijdrage zou de aanzuigende werking van de WMO moeten terugdraaien maar of dat gebeurt en in welke mate moeten we nog bezien.
De algemene reserve heeft per 2025 een verwachte beginstand van circa € 53,5 miljoen en per 2028 een verwachte eindstand van € 33 miljoen. Er blijft voldoende ruimte over om te voldoen aan de raadsafspraak om een buffer van € 15 miljoen te kunnen hanteren. De structurele begroting is meerjarig sluitend met inbegrip van een taakstelling oplopend tot € 3 miljoen in 2028. Invulling hiervan wordt nader bekeken bij de Perspectiefnota 2026 als er meer bekend is over de onzekerheden.
Groen, duurzaam en gezond Amstelveen
Voor investeringen in groen, water en recreatieve voorzieningen is een meerjarig fonds ingericht van € 10 miljoen. Een eerste bestedingsplan is opgesteld dat we komende jaren uitvoeren en op onderdelen bijstellen door budgetten te verhogen.
Het is onze ambitie om als gemeentelijke organisatie in 2030 gasloos/CO2 neutraal te zijn. In de begroting is € 10 miljoen gereserveerd om te investeren in het verduurzamen van ons eigen vastgoed. Ook zetten we volop in op het verduurzamen van bestaande woningen. De subsidieregeling die hiervoor is opgezet is een groot succes en is verhoogd.
Groei in balans met voorzieningen
Voor de transformatie van bedrijventerrein Nieuw Legmeer naar een levendige, duurzame hoogstedelijke woon(werk)wijk hebt u de herziene Ontwikkelvisie Nieuw Legmeer 2024 vastgesteld. De nodige financiële ruimte om de ontwikkeling mogelijk te maken is in de begroting ingepast. We verplaatsen de gemeentewerf, het afvalbrengstation en het afvaloverslagstation. We houden rekening met de nodige infrastructurele verkeersaanpassingen en een nieuwe school. Dit project is naar Amstelveense maatstaven omvangrijk. Om de risico’s op te kunnen vangen benutten we de reeds opgebouwde reserve Stedelijke Vernieuwing (huidige omvang circa € 15 miljoen) als risicovoorziening.
Voor de onderwijshuisvesting hebben we inzichtelijk wat er meerjarig op ons afkomt zodat we hier tijdig op kunnen anticiperen. Belangrijkste investeringen in de komende jaren zijn in nieuwe schoolgebouwen bij de Orion, De Scheg en de Sporthal van het keizer Karel College. Ook voor het resterende maatschappelijk vastgoed hebben we dit in beeld. De komende jaren investeren we in de Cultuurstrip, een medisch centrum aan de Lindelaan en een nieuw Wijkcentrum Alleman/Bankras.
Voor de inrichting van de A9 overkappingen en de aanpak van de Noordelijke Poeloever zijn de benodigde middelen beschikbaar gekomen. De inrichting van de overkappingen biedt de kans de verbindingen tussen het noorden en het zuiden van de stad te versterken. De Noordelijke Poeloever vormt de verbinding tussen het Amsterdamse bos, het Oude Dorp en een van de A9 overkappingen. De eerste plannen voor de inrichting van de overkappingen en de Noordelijke Poeloever zijn gemaakt en worden verder uitgewerkt.
Amstelveen heeft een hart voor iedereen
De kosten voor Jeugdhulp zijn structureel verwerkt in onze begroting. Hiermee varen we een andere koers dan afgelopen jaren en nemen wij onze eigen verantwoordelijkheid. We streven naar beperking van kostenstijgingen door het nemen van maatregelen zoals uitbreiding van het preventief aanbod, gesprekken met externe verwijzers over hun verwijsgedrag en een specifiek aanbod voor bijna volwassenen. De door de raad aangenomen Jeugd- en Onderwijsagenda is financieel verwerkt in deze begroting, waarbij ook middelen zijn gereserveerd voor een Lerarenbeurs.
De kosten voor de WMO nemen alsmaar toe. Om dit te keren wil het Rijk een inkomensafhankelijke bijdrage invoeren. De regelgeving hiervoor is in voorbereiding. Maar hoe die er precies uit komt te zien is nog niet duidelijk. We nemen hier dan ook geen voorschot op en begroten de verwachte kosten op basis van het bestaande beleid.
We geven een structureel vervolg aan de motie ‘Pilot Basisbanen’ uit 2021 voor inwoners die geen gebruik kunnen maken van andere voorzieningen en diverse re-integratietrajecten hebben doorlopen. De ervaringen zijn positief en basisbanen dragen bij aan het levensgeluk van de inwoners. We versterken de inzet op vroeg signalering van schulden. De subsidie aan vluchtelingenwerk en de capaciteit voor inburgering brengen we in lijn met de opgave voor maatschappelijke begeleiding.
Veiligheid
In 2023 is het Integraal Veiligheidsplan (IVP) 2023-2026 vastgesteld door de gemeenteraad. Het IVP bevat de prioriteiten van ons veiligheidsbeleid. Denk hierbij aan het tegengaan van criminaliteit met grote impact zoals woninginbraken en cybercrime, de aanpak van ondermijning en aandacht voor thema’s als jeugdoverlast en problematiek rond personen met onbegrepen gedrag. Qua uitvoering van het IVP liggen we halverwege deze bestuursperiode op koers. Regelmatig dienen zich nieuwe veiligheidsopgaven aan, al dan niet als gevolg van internationale ontwikkelingen. Incidenten en calamiteiten, vaak met korte hevige impact, vergen daarnaast ook onze aandacht en capaciteit. De bij de Perspectiefnota 2025 aangenomen moties rondom de inzet van een veiligheidskar en de bijdrage voor de beveiliging van joodse instellingen zijn in de begroting opgenomen.